Inwestorzy mogą więc korzystać z możliwości profesjonalnie zorganizowanego systemu zarządzania ich kapitałem, jakim dysponują instytucje zbiorowego inwestowania - fundusze inwestycyjne.
Zarządzający funduszami posiadają lepszy dostęp do różnorodnych aktywów, z różnych rynków, niejednokrotnie niedostępnych dla inwestora detalicznego. To pozwala im budować zdywersyfikowany portfel funduszu, charakteryzujący się niższym ryzykiem, niż ten który składa się z jednego lub kilku składników. Zarządzający funduszami mogą kupić papiery wartościowe na bardziej korzystnych warunkach, bądź na rynku pierwotnym, bądź na rynku wtórnym w transakcji pakietowej. Ponadto płacą niższe prowizje, niż inwestorzy indywidualni, gdyż mogą je wynegocjować realizując w domach maklerskich duże obroty. Nowoczesne systemy analityczne, narzędzia wspomagające podejmowanie decyzji, dostęp do drogich serwisów informacyjnych to kolejne atuty, jakimi dysponują zarządzający funduszami.
Nie oznacza to, że nie można uzyskać lepszej efektywności zarządzania własnym kapitałem inwestując go samodzielnie na rynku kapitałowym, towarowym lub walutowym.
Jednak takie prerogatywy są dostępne jedynie dla profesjonalistów. Najlepsze wyniki mają szansę osiągnąć ci, którzy takiej działalności poświęciliby się bez reszty, traktując ją jako pracę zawodową.
Nie każdy może takiej działalności się poświęcić, stąd oferta inwestowania zbiorowego stanowi rozwiązanie problemu dla zdecydowanej większości inwestorów detalicznych.
Decyzja, komu powierzyć oszczędności i w co je ulokować nie jest łatwa i wymaga analizy wielu czynników.
Jeżeli zdecydujemy się pomnażać nasze oszczędności w funduszu inwestycyjnym, należy wiedzieć czego oczekujemy: czy pomnożenia oszczędności, czy zachowania ich realnej wartości. Należy liczyć się, że wraz ze wzrostem potencjału zarabiania wzrasta ryzyko inwestycyjne. Musimy więc określić, jakie ryzyko jesteśmy skłonni zaakceptować.
Każdy człowiek posiada określoną tolerancję na ryzyko, co wynika z jego cech osobowościowych, doświadczeń życiowych, sytuacji majątkowej i rodzinnej, wieku i stanu zdrowia. Nie wskazane jest podejmowanie dużego ryzyka przez osoby będące w podeszłym wieku, o niezadowalającej sytuacji majątkowej, problemach finansowych, rodzinnych lub zdrowotnych. Wybór przez człowieka, posiadającego jedno źródło dochodów w postaci emerytury, funduszu inwestującego agresywnie, w przypadku silnej dekoniunktury na giełdzie, utrzymującej się kilka lat, może okazać się dramatem, kiedy jego stan zdrowia ulegnie pogorszeniu i wzrosną wydatki na leczenie. Prawdopodobieństwo wystąpienia takich zdarzeń wzrasta z każdym rokiem naszego życia. W innej sytuacji jest człowiek młody, który z każdym rokiem ma szanse awansować i osiągać wyższe przychody. W przypadku ewentualnej korekty na giełdzie ma on czas poczekać na lepsze czasy, i takich sytuacji może przeżyć kilka, zanim osiągnie sędziwy wiek.
W pierwszym przypadku wskazane są inwestycje bezpieczne zapewniające ochronę realnej wartości kapitału, np. w fundusze obligacji. Pozwalają one zarobić więcej niż terminowa lokata bankowa, a ich przewaga polega na tym, że można inwestycję zamknąć w każdej chwili, bez utraty zysku, co ma miejsce przy lokacie bankowej. Można również korzystać z oferty funduszy gwarantujących zwrot zainwestowanego kapitału.
Nie wskazane jest więc inwestowanie przez seniorów w fundusze zamknięte, private equity lub hedgingowe, jeżeli zbycie w każdej chwili tytułów uczestnictwa jest utrudnione. Tego rodzaju wehikuły są adekwatne dla osób młodych lub w średnim wieku.
Podejmując decyzję inwestycyjną należy zaplanować jej horyzont czasowy. Jeżeli przewidujemy w bliskiej perspektywie znaczące wydatki, np. budowę domu, zakup mieszkania lub wysłanie dzieci na płatne, kosztowne studia, należy dopasować termin inwestycji, tak aby dodatnie przepływy finansowe ze zbycia tytułów uczestnictwa w funduszu były zharmonizowane z planowanymi wydatkami. Stąd terminarz wydatków winien zawierać przewidywane kwoty wydatków. Należy zdawać sobie sprawę, że inwestycja do chwili planowanych wydatków może nie przynieść oczekiwanej stopy zwrotu. W tym przypadku dobrym wyborem będą fundusze otwarte lub zamknięte, najlepiej notowane na giełdzie. Nie wskazane są fundusze o niskiej płynności, np. private equity, nieruchomości czy sekurytyzacyjne.
Należy więc poznać politykę inwestycyjną funduszu. Wskazane jest opieranie się na prospekcie lub statucie funduszu. Dokumenty te są dostępne w placówkach oferujących produkty funduszy oraz na stronach internetowych. Z opisanej w nich polityki wynika, jakie aktywa będą znajdować się w portfelu funduszu, strategie, limity inwestycyjne, zabezpieczenia. Od niej będzie zależeć charakter funduszu, jego zachowanie w różnych sytuacjach rynkowych, potencjał wzrostowy, płynność i ryzyko.
Nie wskazane jest podejmowanie decyzji na podstawie dosłownej interpretacji reklam funduszy. Niektóre akcje promocyjne wzbudzały kontrowersje, a decyzję podjętą pod wpływem wprowadzenia w błąd trudno będzie anulować. Podawane w materiałach reklamowych świetne wyniki z przeszłości, niejednokrotnie za specjalnie dobrany okres, nie muszą powtórzyć się w przyszłości.
Jak będzie zrealizowana polityka opisana na papierze zależy m.in. od doradcy inwestycyjnego zarządzającego funduszem. Dlatego też należy uzyskać o nim jak najwięcej wiarygodnych informacji. Kwalifikacje i drogę zawodową można poznać na podstawie życiorysu zawodowego zamieszczonego w prospekcie emisyjnym. To jednak nie jest pełne źródło wiedzy. Należy więc dotrzeć do materiałów, z których można byłoby się dowiedzieć o faktycznych dokonaniach takiej osoby, w szczególności o dotychczas uzyskanych wynikach zarządzania. Pomocne mogą okazać się również artykuły publikowane w prasie lub zamieszczane na stronach internetowych.
Jest wręcz oczywistym, że zarządzający musi posiadać nieskazitelną opinię w zakresie przestrzegania etyki zawodowej doradcy oraz dobrych praktyk rynkowych.
Uczestnik funduszu nie ma szans na rekompensatę poniesionych przez fundusz strat, gdyż udowodnienie w takiej sytuacji winy umyślnej jest niezwykle trudne. We własnym interesie należy więc samodzielnie dokonać oceny ludzi, którzy będą zajmować się naszymi pieniędzmi, nie dającymi żadnej gwarancji osiągnięcia celu inwestycyjnego.
Nie tylko od zarządzającego zależą wyniki inwestycyjne. W praktyce na funkcjonowanie funduszu ma wpływ również zarząd Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych lub firmy zarządzającej, której powierzono zarządzanie.
Dalej warto poznać strukturę i skład akcjonariatu tych podmiotów. Nieodpowiedzialny akcjonariat, rada nadzorcza czy zarząd mogą wyrządzić wiele krzywdy funduszowi, czyli jego uczestnikom. Nie można wykluczyć sytuacji, że mogą być na zarządzającego wywierane naciski dotyczące realizowania określonej polityki inwestycyjnej, zgodnej z interesami akcjonariatu.
Przyjrzyjmy się więc właścicielom Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych, chociażby nimi były znaczące instytucje finansowe. Jak widać na wyniki osiągane przez fundusz ma wpływ wiele czynników. Stąd musimy więc sprawdzić, jakie wyniki uzyskiwał on w przeszłości. Nie jest to gwarancją, że powtórzą się one w przyszłości. Mogą być gorsze, mogą być również lepsze. Nikt nie będzie przeciwny drugiemu scenariuszowi, lecz strata może być bolesna. Należy więc prześledzić dane w różnych horyzontach, szczególnie cenne będą za ostatni okres. Taką możliwość dają bazy danych w internecie, m.in. na stronie bankier.pl. W szczególności należy zwrócić uwagę, jak radził sobie fundusz, kiedy była dekoniunktura na rynku.
Na rentowność naszej inwestycji mają wpływ opłaty pobierane przy zakupie i wykupie tytułów uczestnictwa, a także konwersji na inne. Jeżeli inwestujemy środki na krótki okres czasu, wówczas koszty te mogą pochłonąć znaczącą część zysku. Należy więc porównać stawki prowizyjne z wybranej rodziny funduszy. Opłata manipulacyjna (dystrybucyjna) jest pobierana przy zakupie tytułów uczestnictwa. Opłata za zarządzanie stanowi wynagrodzenie Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych oraz służy pokryciu limitowanych kosztów funduszu. Ponadto uczestnik funduszu może być również obciążony opłatą za otwarcie rejestru oraz opłatą umorzeniową. Wszystkie te rodzaje obciążeń należy poznać przed zainwestowaniem w fundusz, gdyż nie będzie można później uniknąć ich zapłaty.
Istotną informacją jest częstotliwość przekazywanych informacji oraz możliwość dokonywania wykupów przez fundusz. Fundusze inwestycyjne otwarte publikują wartości wyceny i dokonują wykupów codziennie. Ma to znaczenie dla inwestorów, którym zależy na płynności.
Im więcej zdobędziemy informacji o funduszu oraz jego otoczeniu, tym mniejsze ryzyko i większa szansa na zadowalający zysk. Trudno jednak wybierać z kilkuset produktów. Stąd problem ten wymaga wiele pracy lub pomocy profesjonalnego doradcy finansowego.
Oprócz wspomnianych powyżej kryteriów należy zapoznać się i dokonać analizy wskaźników finansowych, które w sposób syntetyczny opisują i wartościują jakość funduszy. Pozwalają one porównać zyskowność funduszy przy określonym ryzyku. Mając do wyboru dwa fundusze o takim samym poziomie ryzyka, racjonalnym będzie wybór tego, który charakteryzuje się większą rentownością.
Wiele publikatorów podaje wartości najbardziej użytecznych indykatorów w tym zakresie, np. wskaźnik Sharpe’a czy Treynora. Wskaźniki te pozwalają określić wielkość zysku przypadająca na jednostkę ryzyka, co pozwala podjąć racjonalny wybór. Należy również porównać wyniki funduszu z odpowiednim benchmarkiem, podawanym przez fundusz lub z indeksem giełdowym w przypadku funduszy akcji. Wynik takiej analizy będzie stanowić pomoc przy podejmowaniu racjonalnej decyzji inwestycyjnej.
Raz rozpoczęta inwestycja w fundusz może po pewnym czasie nie spełniać naszych oczekiwań lub stać się ryzykowna. Stąd należy monitorować jej wyniki. Można zawsze dokonać zmiany alokacji, przenosząc środki do innego funduszu lub subfunduszu, który w danej sytuacji okaże się bardziej odpowiedni.
Jan Mazurek
Źródło:
